Pertev Naili Boratav 1907 – 1998

Türk yazarı ve bilim insanı Pertev Naili Boratav 1907’de Gümülcine’de doğdu.

Kumkapı Fransız Koleji’nde ve İstanbul Erkek Lisesi’nde orta öğrenim gören Pertev Naili Boratav, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü (1930) bitirdikten sonra, aynı fakülteye bağlı Türkiyat Enstitüsü’nde iki yıl asistan olarak çalıştı.

Konya Lisesi’nde ve Erkek Öğretmen Okulu’nda edebiyat öğretmenliği
yaptı (1932-1935) ve Konya’da başlatılan folklor araştırmalarına katkıda bulundu. Bu konuda incelemeler yapmak için gittiği Almanya’dan dönünce, Ankara Universitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde, Türk halk edebiyatı doçentliğine atandı (1938); 1946’da profesör oldu.

Bu arada, Ankara’da çıkan Yurt ve Dünya dergisinde araştırma, inceleme, eleştiri yazıları yayımladı. Öğretim görevlisi olarak çalıştığı kürsünün kaldırılması üstüne üniversitedeki görevi de sona erdi (1948).

A.B.D’ne giderek, 1952 yılına kadar Stannford Üniversitesi’ndeki Hoover Kitaplığı’mn Türkiye bölümüne ilişkin kuruluş çalışmalarını yönetti. 1952’de Fransa’ya geçerek Paris’te, Centre National de la Recherche Scientifique’te (Bilimsel Araştırma Ulusal Merkezi) araştırma uzmanı olarak çalıştı ve Ecole Pratique des Hautes tudes’de, Türk halk edebiyatı ve Osmanlı belgeleri üstüne seminerler düzenledi.

TÜRK HALK EDEBİYATI ÇALIŞMALARI

Pertev Naili Boratav, Türk halk edebiyatı ve folkloru araştırmalarının bilimsel temellere oturtmuş bir bilim insanı olarak, her kültürün kaynağında halk kültürünün bulunduğunu kanıtlamaya yönelik çeşitli araştırma ve incelemeler yapmıştır. Yayımlanan ilk yapıtı Köroğlu Destanı’nda (1931) Köroğlu’nun kişiliği çevresinde yaratılan destanların tarihsel olaylarla ilişkilerini ortaya koyan, Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği (1946) adlı araştırma kitabında, halk öykülerinin kaynaklarını, oluşumunu ve genel özelliklerini saptayan Boratav, Türk oyunları ve masalları üstünde kendi yöntemini uyguladığı sınıflandırma çalışmaları
yapmıştır.

Almanya’da Wolfram Eberhard’le birlikte hazırladığı Türk Masalları Kataloğu’nda (1953), uluslararası araştırmalara da olanak sağlayan 370’ten çok masal tipini ortaya çıkarmıştı. Az Gittik Uz Gittik (1969) adlı derlemesinde yer alan inceleme yazılarında masaldan çağdaş öykü ve romana doğru uzanan evrimi bütün aaçıklığıyla gözler önüne seren Pertev Naili Boratav, ulusal kültürün sağlıklı gelişmesine yaptığı katkılarının yanı sıra, çalışmalarıyla kendini dünya bilim çevrelerine kabul ettirmiş bilim insanlarındandır.

BAŞLICA YAPITLARI

Köroğlu Destanı (1931); Folklor ve Edebiyat 1. cilt 1939; 2. cilt 1945

Beey Börek Hikâyesine Ait Metinler (1939)

Halk Edebiyatı Dersleri (1942)

İzahlı Halk Şiiri Antolojisi (1943; H. Vedat Fıratlı’yla birlikte

Pir Sultan Abdal (1943) Abdülbaki Gölpınarlıyla birlikte

Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği (1946)

Türk Masalları Kataloğu (1953) Wolfram Eberhard’la birlikte

Zaman Zaman İçinde (1958) tekerlemeler, masallar

Le Tekerleme (Tekerleme, 1963)

Az Gittik Uz Gittik (1969) masal derlemesi, inceleme

100 Soruda Türk Halk Edebiyatı (1969)

100 Soruda Türk Folkloru (1978)

Folklor ve Edebiyat 1. cilt 1982; 2. cilt 1983; (1983 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü).