Resimde Işık
Eğer resim kendi içinde nesnelerin ışıklandırılmış gölgelerini kapsamıyorsa bu resmin ışıkla bağıntısı doğal, dış ışık kaynaklarına dönük bir bağıntıdır. Bu daha çok Doğu ve İslam resmi için geçerlidir.
Buna karşılık Batı resminde, özellikle Rönesans’tan sonra, resim kendi ışığını araştırmaya koyulmuş ve bu araştırma, Caravaggio, Rembrandt gibi ustalarda ışık-gölge açısından doruğuna erişmiştir.
Caravaggio’nun ışık – gölge kontrastlarını vurgulayan her resminde ışık gizemli bir kaynaktan doğuyor gibidir (resim 1). Saf, düz renkler kullanılarak yapılan bir resim, bu nitelikleriyle ışığı da biçim şemaları içinde toplar.
Matisse’in süsleyici ögeler kapsayan resminde (resim 2) bu ilintiyi kolayca saptamak mümkündür. Saf ve düz sürülmüş minyatür renkleri de ışıkla saf, doğal bir ilişki kurarlar.
Her rengi her nesneye yakıştırabilen geleneksel Doğu fantezisi, masal ve gerçek arasında yarattığı ilişkilerde imgeleme geniş imkanlar tanır.
Renk farkları yoluyla erişilen perspektif sonuçlar da saf ve düz renklerle çalışan minyatür sanatçıları için bilinmeyen şeyler değildir. Bir yüzey üzerine sıralanan renklerin aynı uzaklık izlenimine değil, farklı uzaklık izlenimlerine sahip olduğu gerçeğine bu üsluplarda sık sık rastlanır. Yüzeyin bir masal dünyasının derinliğine dönüşüvermesinde de derinlik izlenimlerini getiren bu renk kavrayışının payı olmalıdır. Bu bakımdan ı 9. yüzyılda Batı’da araştırılmaya başlanan renk perspektifinin, kendi özel yöntemleri bir yana koyulursa, yeni bir şey olmadığı söylenebilir. İslam dünyasında meydana getirilmiş el yazmalarını süsleyen minyatür örnekleri, resim sanatının Batı standartları dışında gerçekleşen özgür bir konumunu belirlerler.
Resimde Ton
Resimde ton deyimi de öteden beri kullanılagelmiştir. Ton sorunu resmin daha çok ışıkla olan bağıntılarıyla ilgilidir. Müzik alanında da çok kullanılan ve ses derecelenmesini gösteren bu deyim resimde ışığa bağlı bir renk derecelenmesini ifade eder. Batı resminde ton sorunu resmin bütünü içindeki ışık ve gölge derecelerinin çözümünü gerektirir. Buna karşılık Doğu resminde, genellikle nesnenin kendi ton derecelenmesi resme aktarılır. Doğu resminde Batı’daki anlamıyla bir ışık – gölge sorunu da ortaya çıkmaz.
