Leonardo Da Vinci (1452 – 1519)
İtalyan Bilim insanı ve Ressam Leonardo da Vinci 1452’de Anchiano’da doğdu. Avrupa’daki modern isimlendirme kurallarının yerleşmesinden önce tam ismi, “Vincili Üstad Piero’nun oğlu Leonardo” manasına gelen Leonardo di ser Piero da Vinci’dir. Eserlerini “Leonardo” ya da “Io, Leonardo (Ben, Leonardo)” olarak imzalamıştır. Özellikle Dan Brown’ın popüler romanı Da Vinci Şifresi ile yaygınlaşan “Da Vinci” kullanımı hatalıdır.
Somut kanıtlar bulunmasa da, Leonardo’nun annesi Caterina’nın babası Piero’ya ait Ortadoğulu bir köle olduğu tahmin ediliyor. Babası, Leonardo’nun doğduğu yıl, Albiera adındaki ilk eşi ile evlendi.
Leonardo’ya bebekliğinde annesi baktı, annesi başka biriyle evlendirilerek komşu kasabaya yerleşince, babasının nadiren uğradığı büyükbabasının evinde yaşamaya başladı; arada sırada Floransa’ya babasının evine giderdi. Babasının ilk eşinden çocuğu olmadığı için aileye kabul edilmişti ama amcası Francesco dışında ailedeki kimseden sevgi görmedi.
14 yaşına kadar Vinci’de yaşayan Leonardo, büyükanne ve büyükbabasının ardı ardına ölmesi üzerine 1466’da babası ile birlikte Floransa’ya gitti. Evlilik dışı çocukların üniversiteye gitmesi yasak olduğundan üniversite öğrenimi görme şansı yoktu.
Küçük yaştan itibaren çok güzel çizimler yapan Leonardo’nun resimlerini babası, dönemin ünlü ressam ve heykeltıraşı Andrea del Verrocchio‘ya gösterince, Verrochio onu çırak olarak yanına aldı. Leonardo, Verrocchio’nun yanında Lorenzo di Credi ve Pietro Perugino gibi ünlü sanatçılarla çalışma fırsatı buldu. Atölyede sadece resim yapmayı değil, lir çalmayı da öğrendi. Gerçekten de iyi çalıyordu.
Milano Dükü Hizmetinde
Leonardo Da Vinci Floransa’yı 1482’de terkederek Milano Dükü Sforza’nın hizmetine girdi. Dükün hizmetine girebilmek için köprüler, silahlar, gemiler, bronz, mermer ve kilden heykeller yapabileceğini anlattığı ancak göndermediği mektubu bütün zamanların en olağanüstü iş başvurusu olarak kabul edilmiştir.
Leonardo Da Vinci, 1499’da şehir Fransızlar tarafından alınıncaya kadar 17 yıl boyunca Milano Dükü için çalıştı. Dük için sadece resim ve heykeller yapmak, festivaller organize etmekle uğraşmadı, aynı zamanda bina, makine ve silah tasarımları yaptı. 1485 – 1490 yıllarında doğa, mekanik, geometri, uçan makinelerin yanı sıra, kilise, kale ve kanal yapımı gibi mimari yapılar ile ilgilendi, anatomi çalışmaları yaptı, öğrenciler yetiştirdi.
İlgi alanı o kadar genişti ki, başladığı çoğu işi bitiremiyordu. 1490 – 1495 yıllarında çalışmalarını ve çizimlerini deftere kaydetme alışkanlığı geliştirdi. Bu çizimler ve defter sayfaları, müzeler ve kişisel koleksiyonlarda toplanmıştır. Bu koleksiyonculardan birisi de Leonardo’nun hidrolik alanındaki çalışmalarının el yazmalarını toplayan Bill Gates’dir.
1499’da Milano’yu terkeden ve yeni bir koruyucu (hami) aramaya başlayan Leonardo, 16 yıl boyunca İtalya’da seyahat etti. Pek çok kişi için çalıştı, çoğu eserini yarım bıraktı.
İnsanlık tarihinin en iyi resimlerinden birisi kabul edilen Mona Lisa için 1503’te çalışmaya başladığı söylenir. Bu resmi tamamladıktan sonra hiç yanından ayırmamış, tüm seyahatlerinde yanında taşımıştı. 1504’te babasının ölüm haberi üzerine Floransa’ya döndü. Miras hakkı için kardeşleri ile mücadele etti ancak çabası sonuçsuz kaldı. Ancak çok sevdiği amcası tüm varlığını ona bıraktı.
1506 Sonrası
1506 yılında Leonardo Da Vinci, bir Lombardiya aristokratının 15 yaşındaki oğlu olan Kont Francesco Melzi’yle tanıştı. Melzi, hayatının geri kalanında onun en iyi öğrencisi ve en yakını oldu. 1490’da 10 yaşında iken korumasına aldığı ve Salai adını verdiği genç de 30 yıl boyunca onunla beraber olmuş, ancak öğrencisi olarak bilinen bu genç hiçbir sanatsal ürün üretmemişti.
Leonardo Da Vinci 1513-1516 arasında Roma’da yaşadı ve Papa için geliştirilen çeşitli projelerde yer aldı. Anatomi ve fizyoloji alanında çalışmaya devam etti ancak Papa, kadavralar üzerinde çalışmasını yasakladı. 1516’da koruyucusu Giuliano de’Medici’nin ölümü üzerine Kral 1. Francis’ten Fransa’nın baş ressam, mühendis ve mimarı olmak üzere davet aldı. Paris’in güneybatısında, Amboise yakınlarındaki Kraliyet Sarayı’nın hemen yanında kendisi için hazırlanan konağa yerleşti. Leonardo’ya büyük hayranlık duyan kral, sık sık ziyarete gelir ve sohbet ederdi.
Sağ koluna felç inen Leonardo da Vinci, resimden çok bilimsel çalışmalara ağırlık verdi. Kendisine dostu Melzi yardımcı olmaktaydı. Salai ise Fransa’ya geldikten sonra onu terk etmişti. Leonardo Da Vinci 2 Mayıs 1519’da Amboise’daki evinde 67 yaşında öldü. Kralın kollarında can verdiği rivayet edilir, ancak, 1 Mayıs günü kralın bir başka şehirde olduğu ve bir gün içinde oraya gelemeyeceği bilinmektedir. Vasiyetinde mirasının esas bölümünü Melzi’ye bıraktı. Amboise’daki Saint Florentin Kilisesi’nde toprağa verildi.
Sanat Anlayışı
Leonardo da Vinci, sanat ve bilimi birleştiren Rönesans’ın en büyük dahilerinden biri olarak kabul edilir. Sanat anlayışında doğanın gözlemi ve bilimsel araştırmalar büyük bir yer tutar. Rönesans’ın perspektif, anatomi ve ışık-gölge kullanımına yönelik bilimsel yaklaşımlarını titizlikle benimseyerek resimlerinde benzersiz bir gerçekçilik yaratmıştır.
1. Perspektif ve Kompozisyon
Leonardo, merkezi perspektifi ustalıkla kullanarak eserlerinde derinlik ve hacim hissi yarattı. Özellikle Son Akşam Yemeği’nde tek kaçış noktalı perspektifi mükemmel bir şekilde uygulayarak kompozisyonun düzenliliğini sağladı. Perspektif kurallarını sadece mimari öğelerde değil, figürlerin konumlandırılmasında da ustalıkla kullandı.
2. Işık ve Gölge Kullanımı (Sfumato Tekniği)
Leonardo’nun en önemli tekniklerinden biri sfumatodur. Bu teknik, sert konturlar olmadan yumuşak geçişlerle figürlerin ve objelerin daha doğal görünmesini sağlar. Mona Lisa’daki yüz hatlarının belirgin olmaması ve gölgelerin doğal bir şekilde yayılması bu tekniğin en iyi örneklerindendir.
3. Anatomik Gerçekçilik ve Figür Çalışmaları
Leonardo, insan bedenini mükemmel bir şekilde tasvir edebilmek için anatomiye büyük önem verdi. Kadavraları inceleyerek insan vücudunun kas yapısını, iskelet sistemini ve hareketlerini detaylı olarak çizdi. Bu çalışmalar, onun figürlerini daha gerçekçi ve dinamik hale getirmesini sağladı.
4. Doğa ve Bilimsel Merak
Leonardo’nun resimlerindeki doğa unsurları, onun bilimsel gözlem yeteneğini yansıtır. Bitkilerin, suyun hareketinin ve atmosferik olayların nasıl işlediğini anlamaya çalıştı. Kayalıklar Bakiresi gibi eserlerinde doğa unsurlarını titizlikle işleyerek sahnelerini daha organik hale getirdi.
5. Yenilikçi Kompozisyonlar ve Duygusal Derinlik
Leonardo’nun eserleri sadece teknik açıdan değil, aynı zamanda duygusal anlatımı açısından da çığır açıcıdır. Mona Lisa’nın gizemli gülümsemesi, Son Akşam Yemeği’ndeki figürlerin dramatik etkileşimi, sanatçının insan duygularını betimleme konusundaki dehasını gösterir.
