Thomas Allom (1804 – 1872)
İngiliz Mimar ve Ressam Thomas Allom Kraliyet Akademisi’ni bitirdikten sonra bir süre mimar Francis Goodwin’in yanında çalıştı. Fransa’da Kral Louis-Philippe’in (1773-1850) Dreux Şatosu için resimler yaptı. Mimar olarak da Highburg Kilisesi (1850), Kingston Askeri Hastanesi (1852), Notting Hill’deki Saint-Peter Kilisesi’ni (1856) inşa etti.
1827-1871 arasında Royal Academy’de projelerini sergileyen Allom, Britanya Mimarlar Enstitüsü’nün (Royal Institute of British Architects, RIBA) kurucularındandır. Thomas Allom, Avrupa’nın çeşitli ülkelerini resimledi. 1834-1836 arasında mimarlık bilgi ve görgüsünü artırmak amacıyla uzun bir yolculuğa çıktı.
Bu yolculuk kapsamında, II. Mahmud döneminde İstanbul’dan başlayıp Anadolu, Suriye ve Filistin’i gezdiği, buralarda resimler yaptığı bilinmektedir. Taslak halinde çizilen bu resimler, İngiliz hakkâkları tarafından çelik üzerine işlenerek gravür olarak Robert Walsh’ın yazdığı bir metin ile birlikte yayımlanmıştır.
İstanbul’da İngiliz Elçisi Lord Strangford’un 1820’den itibaren özel papazı olan Robert Walsh, Osmanlı topraklarında gördüklerine dair 1836’da yayımlanan bir eserinden başka A Journey from Constantinople başlıklı bir kitap daha hazırladı ve bu metin İstanbul ile Batı Anadolu’daki başlıca antik merkezlere dair büyük kitapta kullanıldı.
Allom’un resimleri ile süslenen ve çeşitli ülkelere dair büyük bir dizinin içinde yer alan bu kitap Constantinople and the Scenery of the Seven Churches of Asia Minor (1838; İstanbul ve Küçük Asya’da Yedi Kilise Görünümleri) adı ile, iki cilt olarak 1838’de Londra’da yayımlandı. Aynı kitapta Leon Galibert ile C. Pelle tarafından Fransızcaya çevrilerek üç cilt Constantinople “ancienne et moderne, comprenant aussi les Sept Eglises de l’Asie Mineure” adı ile Paris’te basılmıştır.
tasvir gücü
Metinler arasında farklılıklar olmakla beraber, Allom’un resimleri aynı çelik klişeler kullanılmak suretiyle bu yayında da yer aldı. İçinde İstanbul’un çeşitli görüntüleri dışında Bursa, Manisa, Bergama, Efes, Pamukkale’den de resimler bulunur. Ancak kitaptaki gravürlerin hepsi Allom’un çizgisi değildir. Bunlardan tamamen fantezi ürünü olduğu görülen Silivri Kalesi gravürü F. Hervé imzalıdır. Rumeli ve bilhassa Arnavutluk’u tasvir eden gravürler de başka ressamlarındır ve gerçekçilik dereceleri şüphelidir.
Allom, ayrıca L. Galibert ve C. Pelle’in Constantinople ancienne et moderne (1838; Eski ve Yeni İstanbul) ile Character and Costume in Turkey and Italy (1840; Türkiye’de ve İtalya’da Karakterler ve Giysiler) adlı kitaplarını da resimlemiştir. Bunlarda da İstanbul’un tarihi atmosferini ve günlük hayatını aksettiren güzel gravürler yer alır.
Allom, gördüklerini güzel ve canlı şekilde, ayrıntılara önem vererek tasvir eden bir ressamdır. Yerinde çizdiği gerçekçi desenler, bu yerleri hiç görmemiş hakkâklar tarafından klişe haline getirilirken, bazı üslup farkları da meydana gelmiştir. Fakat ne olursa olsun, fotoğraf sanatının başlayıp yaygınlaşmasından pek az önce Allom’un meydana getirdiği gravürler, İstanbul’un binaları, manzaralar, insanları ve bunların kıyafetleri ile Batı’ya tanıttı. Bugün bu resimlerin çoğu birer belge niteliğindedir. İngiliz yayımcı George Virtue’nun siparişi üzerine İzmir, Efes gibi yerlerin yağlıboya tablolarını yaptı.
İskoçya, Fransa ve Çin’e de giden Allom, buralardan getirdiği çok sayıda deseni, bu ülkelerle ilgili kitapları resimlemek için kullandı. Mimarlık yapıtlarını ve arkeolojik alanları betimleyen bir topografik manzara ressamı olarak ün kazanan Allom, özellikle suluboya çalıştı. İstanbul ve Anadolu’da yaptığı resimler, özel koleksiyonlarda Londra’daki Güzel Sanatlar Derneği’nde bulunmaktadır.
